Hayata dair... (1)10 Ekim 2008 09:53 Zülfü LİVANELİ/VATAN

[kaplan]

Zaman?m?zda “ba?ar? denilen virüs” öylesine yay?ld? ve herkesin içine yerle?tirildi ki, insanlar? böyle bir ya?am?n tersinin mümkün oldu?una bile inand?rmak güçle?iyor.

Sanki “ba?ar?l? olmak” gere?i her zaman ve herkes için geçerliymi? gibi alg?lan?yor.

Art?k günümüzün romanc?lar?, ?airleri, dü?ünürleri, bilim adamlar? bile “ba?ar?” pe?inde ko?uyorlar.

Herkesi, Amerikal?lar?n kafalar?m?za soktu?u “kazanan” ve “kaybeden” kavramlar?na göre yarg?l?yoruz.

Peki Yunus Emre ba?ar?l? olmak için mi yazm??t? ?iirlerini, Mevlana sema dönerken “ba?ar?” pe?inde miydi?

Çarm?hta can veren ?sa kazanan m?d?r, kaybeden mi?

Ne demi?ti Peygamber: “Her ?eyi kaybeden, her ?eyi kazan?r.”

***

Ne kadar u?ra??rsan?z u?ra??n, insanl???n binlerce y?l içinde geli?tirdi?i temel kavramlar? ters yüz edemezsiniz.

Baz? toplumlar, belirli dönemlerde insani geli?imin d???na dü?er ve bunu da kal?c? san?rlar ama sonunda evrensel kurallar galip gelir ve o toplumu bir düzeltmeye tabi tutar.

Bir dü?ünelim: Güzel sanatlar nedir?

Eskiden “bedii zevk” denilen yüksek estetik kayg?lar ne için toplumlarda bu kadar önemli yer tutmu?tur?

Niye birçok geli?mi? ülke, genç ku?aklar?n zevklerinin incelmesi için çal??m??t?r?

Ekonomik olarak geli?mi? ülkelerde tiyatro, resim, edebiyat, bale niçin bu kadar önemlidir?

Bu ülkeler zengin olduklar? için mi yüksek zevklere yönelmi?tir, yoksa bu birikim mi onlar? zengin etmi?tir?

Bunlar önemli sorular.

Ve cevaplar? belli.

Dünya uzun vadede güzeli, do?ruyu, iyiyi arar.

Belki çok ac? çekilir, çok ki?i bu yolda k?r?l?r ama eninde sonunda iyi, güzel ve do?ru olan kazan?r.
***

Roman kahramanlar?n?, hep ?i?eden ç?kmay? bekleyen cinler gibi dü?ünmü?ümdür.

Oradad?rlar, sizi beklemektedirler, ?i?eyi ok?ad???n?zda ç?k?p geleceklerdir.

Ça??rmad???n?z zaman ise yokturlar, ?i?e alelade bir ?i?e olarak durur.

Kitaplar da öyle de?il mi?

Birbirine yap???k durumda bekleyen binlerce, yüz binlerce sayfa cans?zd?r, kupkurudur.

Zamanla tozlanmaktan, küflü bir koku edinerek sararmaktan ba?ka bir i?e yaramaz.

Önce havayla en çok temas eden kenar bölümleri sarar?r, sonra içlere do?ru yay?l?r.

Okumayanlar için kitaplar, ölü birer selüloz katman?ndan ba?ka nedir ki?

Ama bir kez elinize al?p okumaya görün. O cans?z sayfalardan süzülen ruhlar, ete kemi?e bürünür, capcanl? görünürler size.

Onlarla dertlenir, onlarla sevinir, onlarla k?skan?rs?n?z.

O andan itibaren kitab?n küf kokusu da bir al??kanl?k olur sizin için, her ülke ka??d?n?n de?i?ik kokusunu içinize çekersiniz.

Sararmalar, eski ve çok sevilen bir dostun saçlar?na dü?en ak gibidir.

Selüloz katmanlar?n?n aras?ndan f??k?ran yak?c? hayatlar, sizi de birlikte sürükler.

Lafcadio olursunuz, Raskolnikov, Bovary, Meryemce, Anna Karenina, Lacombe Lucien, Goriot, Jean Valjean, Buendia gibi duyumsars?n?z kendinizi.

Ya?am? imbikten süzerek size yeniden sevdiren bir büyüdür bu.

ZÜLFÜ L?VANEL? - VATAN

zlivaneli@gazetevatan.com